Glomerular filtration rate (GFR) คือ อัตราการกรองของเลือดผ่านโกลเมอรูไลของไตทั้ง 2 ข้าง เป็นค่าที่บ่งบอกการทำงานของไต มีหน่วยเป็น มล./นาที ถ้าปรับตามพื้นที่ผิวกาย (body surface area, BSA) จะมีหน่วยเป็น มล./นาที/1.73 ตรม. ค่านี้ขึ้นอยู่กับอายุ โดย GFR ในคนสูงอายุจะมีค่าลดลง
ส่วน creatinine clearance (CrCl) คือ ความสามารถของไตในการกำจัด creatinine ออกจากร่างกาย มีหน่วยเป็น มล./นาที สามารถคำนวณได้จาก อัตราการกรองสารผ่านโกลเมอรูไล + อัตราการคัดหลั่ง – อัตราการดูดซึม
-การจะคำนวน GFR จำเป็นต้องใช้สารที่มีคุณสมบัติพิเศษ คือ เมื่อถูกกรองผ่านโกลเมอรูไล แล้วไม่ถูกดูดกลับ ทำให้ค่า clearance เท่ากับ GFR ซึ่งพบว่า inulin ซึ่งเป็นสาร polymer ของ fructose เป็นสารที่มีคุณสมบัติดังกล่าว และยังไม่ทำปฏิกิริยากับสารอื่น ไม่มีอันตรายต่อไต จึงนำมาใช้หา GFR ในคนได้แม่นยำ (สารอื่นๆ นอกเหนือ inulin ที่สามารถนำมาใช้ได้อีก เช่น iothalamate หรือ iohexol)
-แต่เนื่องจากการหาค่า inulin clearance ค่อนข้างยุ่งยาก และสิ้นเปลืองค่าใช้จ่าย คือต้องให้สาร inulin ทางเส้นเลือดดำอย่างต่อเนื่องและต้องใส่สายสวนปัสสาวะเพื่อบันทึกปริมาตรปัสสาวะที่แน่นอน จึงนิยมใช้ค่า creatinine clearance ในการวัดค่า GFR แทน ซึ่งอาจเรียกว่า estimated glomerular filtration rate (eGFR) เนื่องจาก creatinine เป็นสารที่พบได้ในร่างกาย ถูกสร้างจากเซลล์กล้ามเนื้อ และพบว่า creatinine ถูกคัดหลั่งจาก nephron ได้เล็กน้อย ทำให้ creatinine clearance สูงกว่า GFR จริงเล็กน้อย โดยอาจจะสูงกว่า GFR จริงๆประมาณ 10-20%
-โดย eGFR สามารถหาได้จากหลายสมการ เช่น สมการของ Modification of Diet in Renal
Disease (MDRD), Crockcoft-Gault และสมการที่มีมาไม่นานคือ Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration (CKD-EPI)
-ดังนั้นสามารถใช้ค่า ClCr แทนค่า GFR ได้ (ค่าที่ได้ก็แตกต่างกันเล็กน้อย) และในทางปฏิบัติมักใช้สูตร Cockcroft-Gault เพราะการคำนวณไม่ยุ่งยาก โดยสูตร MDRD มีการคำนวณยุ่งยากกว่า แต่มีความถูกต้องมากกว่า โดยสมการของ Cockcroft-Gault ยังไม่ได้ปรับค่าตามพื้นที่ผิวกาย ส่วนสมการ CKD-EPI และ MDRD มีการปรับตามค่าตามพื้นที่ผิวกายเรียบร้อยแล้ว
-ตัวอย่างการปรับค่า ClCr ตามพื้นที่ผิวกาย เช่น ผู้ป่วยชายอายุ 70 ปี หนัก 72 กิโลกรัม สูง 170 เซนติเมตร ที่มีค่า serum creatinine 1.8 mg/dl
คำนวณ ค่า ClCr โดยสมการของ Cockcroft-Gault = 38.89 ml/min.คำนวนค่า BSA โดย สมการของ Du Bois = 1.8 m2 ดังนั้น Adjusted CCr โดยการเทียบบัญญัติไตรยางค์ = (38.89x1.73)/1.8 = 37.38 มล./นาที/1.73 ตารางเมตร
ซึ่งถ้าสนใจศึกษาในรายละเอียดเรื่องการประเมิน GFR รวมถึงการเปรียบเทียบความแตกต่างและการทำไปใช้ทางคลินิกของทั้ง 3 สมการสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จากในอ้างอิงที่ 4 เพราะได้กล่าวถึงเรื่องนี้ไว้โดยละเอียด
Ref: http://drug.pharmacy.psu.ac.th/Question.asp?ID=12359&gid=1
http://www.pharmacy2515.com/default.asp?content=wboarddetail&wbid=60&qid=887
http://www.nephrothai.org/download/Howto_Managed_Care_Patient_Early_Stage_of_Chronic_Kidney_Disease.pdf
http://www.kidney.org/professionals/kls/pdf/12-10-4004_KBB_FAQs_AboutGFR-1.pdf
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น