ชาย 78 ปี เป็น benign prostatic hypertrophy, PR: Mark enlarged with rubbery prostate gland, ผล PSA เป็นดังนี้ จะแปลผล tumor marker นี้ว่าอย่างไร
prostate-specific antigen (PSA)
ซึ่งเป็นสารพวก glycoprotein ผลิตออกมาจากต่อมลูกหมากและต่อมข้างท่อปัสสาวะ(paraurethral gland) นอกจากนั้นอาจจะตรวจพบในระดับที่น้อยมากจาก endometrium,breast tissue, adrenal และ renal cell tumor แต่เนื่องจากระดับของ PSA ในเนื้อเยื่อหรือโรคดังกล่าวมีระดับต่ำมากจึงไม่มีความสำคัญ โดยปกติระดับในเลือดที่ถือว่าเป็นค่าปกติคือ 0-4ng/ml นอกจากนั้นโรคอื่นๆ เช่นการอักเสบของต่อมลูกหมาก ต่อมลูกหมากโตแบบธรรมดา ก็มี PSA สูงขึ้นได้ ในขณะเดียวกันถึงแม้ว่าระดับของ PSA จะอยู่ในเกณฑ์ปกติคือไม่เกิน 4 ng/ml เรายังตรวจพบมะเร็งต่อมลูกหมากได้ถึงร้อยละ 20-25 และหากผล PSA สูงถึง 10 ng/ml เราสามารถตรวจพบมะเร็งต่อมลูกหมากได้เพียงร้อยละ 60 ในปัจจุบันยังไม่มีสารใดที่นอกเหนือจากนี้ที่จะช่วยในการค้นหามะเร็งต่อมลูกหมาก เราจึงมีการใช้ระดับ ของ PSA กันอย่างกว้างขวาง
และการตรวจการตรวจทางทวารหนัก (digital rectal examination) ก็มีความสำคัญ เป็นการตรวจคัดกรองเบื้องต้น และสุดท้ายการตรวจชิ้นเนื้อจะถือเป็นการยืนยันการวินิจฉัย
Abnormal DRE เป็น Guide ให้ทำ Prostate gland Biopsy มากกว่า PSA
ตอบลบแต่กรณีที่ DRE ผิดปกติร่วมกับ PSA > 4 ให้สงสัย CA prostate ไว้ก่อน แนะนำให้ทำ Biopsy เพิ่มเติม
กรณีที่ DRE +/- หรือ unremarkable แต่ว่า PSA > 10 ก็มีโอกาสเป็นมะเร็งสูง แนะนำให้ทำ Biopsy เพิ่มเติม
กรณีที่ DRE +/- หรือ unremarkable แต่ว่า PSA อยู่ในช่วง 4-10 ก็มีโอกาสเป็นมะเร็งแต่น้อย ไม่แน่ใจว่าจะให้ทำ Biopsy ทุกรายหรือไม่ และไม่แน่ใจว่าต้อง F/U PSA ไปก่อน เพื่อที่จะดูว่า Persistent Elevation ก่อน แล้วจึงพิจารณา Biopsy หรือเปล่า
และในบางครั้งการที่มี Persistent elevation of PSA แต่ว่าเคย Biopsy ไปแล้ว ก็ควรพิจาณา Biopsy อีก เพราะว่าก็ยังมีโอกาสเป็นมะเร็ง
การ Serial DRE+F/u PSA เป็นระยะจะมีส่วนช่วยให้ วินิจฉัยได้ถูกต้องและ Ealy detection ได้มากยิ่งขึ้น